ҚБТУ-дағы Алматы энергетикалық форумы: Орталық Азияның маңызды шикізат әлеуетін қалай ашуға болады?
6-8 қараша аралығында ҚБТУ алаңында Орталық Азия елдері министрліктерінің өкілдері, энергетика саласының, сондай — ақ халықаралық ұйымдардың-Біріккен Ұлттар Ұйымының Еуропалық экономикалық комиссиясының, Біріккен Ұлттар Ұйымының Азия және Тынық мұхиты үшін экономикалық және әлеуметтік комиссиясының (ЭСКАТО) және Қазақстандағы Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму Бағдарламасының (БҰҰДБ) өкілдері жиналды Орталық Азия елдерінде энергетикалық ауысуды жеделдету туралы мәселе.
Диалогқа қатысушылар өңірлік ынтымақтастыққа жәрдемдесуге, техникалық әлеуетті қолдауды қамтамасыз етуге және Орталық Азия елдеріне инновацияларды енгізуге, өздерінің өңірлік инфрақұрылымын жаңғыртуға және қауіпсіз, қолжетімді және нөлдік көрсеткіштерді қамтамасыз ететін Тұрақты энергетикалық жүйелерді құруға көмектесуге ниетті.
Форумның ашылуында 6 қарашада БҰҰ ЕЭК, БҰҰДБ, Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі және ҚБТУ өкілдері сөз сөйлеп, талқылауларда көтерілуі маңызды энергияға көшу жөніндегі басты мәселелерді атап өтті.
Ғасырдың ортасына қарай көміртекті бейтарап және тұрақты энергетикалық жүйелерді құру БҰҰ ЕЭК бүкіл өңірінде ортақ мақсат болып табылады. Жалпы аймақтық декарбонизацияны жүзеге асыру бойынша шаралар қабылдануда, алайда қазіргі Климаттық модельдер ұлттық анықталған жарналар (NDC) жаһандық жылынуды Цельсий бойынша 1,5-2 градусқа дейін шектеу жөніндегі Ұжымдық жаһандық мақсатқа сәйкес келмейтінін көрсетеді. БҰҰ ЕЭК Тұрақты энергетика бөлімінің директоры Дарио Лигути ұйымның қазіргі уақытта елдерге тұрақты энергетикалық жүйелерді жобалауға және құруға көмектесетін нормативтік құралдарды әзірлеп жатқаны туралы айтты:
«Жақында біз таза нөлге жетудің технологиялық және саяси нұсқаларын анықтайтын көміртекті бейтараптық құралдарын қайта іске қостық. Бұл құралдар жинағы 2030 жылға дейінгі Тұрақты даму күн тәртібін және Париж келісімін жүзеге асыру бойынша негізделген шешімдер қабылдауға көмектесу үшін арнайы директивалық органдарға арналған. Осы платформа арқылы біз елдерге 3 негізгі қағидатқа негізделген тұрақты және көміртекті бейтарап энергетикалық жүйелерді дамытуға көмектесеміз: «энергетикалық қауіпсіздік, «қолжетімділік», «экологиялық тұрақтылық».
Іс-шара аясында Орталық Азия елдерінің қатысушылары инвестициялық тәуекелдерді азайту және өңір ішінде де, одан тыс жерлерде де «жасыл» қаржы құралдарын енгізу саласындағы тәжірибелерімен бөлісті. Жаңартылатын энергия көздері (ЖЭК) және энергия тиімділігі секторындағы инвесторлар үшін белгісіздік пен тәуекелдерді жою мәселелеріне басты назар аударылды. Бұл пікірталастардың негізгі мақсаты-ЖЭК саласына жеке инвестицияларды жұмылдыру және Орталық Азия өңірінде энергия тиімділігін арттыру үшін тартымды жағдайлар жасау, бұл тұрақты энергетикаға көшуді жеделдетудің негізгі элементі болып табылады. Іс-шараның ұйымдастырушылары Қазақстандағы БҰҰ ЕЭК және БҰҰДБ болды.
«Орталық Азияның маңызды шикізат әлеуетін қалай ашуға болады» тақырыбындағы панельдік пікірталаста «Ұлттық геологиялық қызмет» АҚ төрағасы Ерлан Ғалиев «Маңызды шикізат материалдарын тұрақты зерттеу және өндіру» атты баяндама жасады:
«Қазақстан жер қойнауының минералды ресурстар байлығы бойынша әлемдік көшбасшы елдер тобына кіреді. Қазақстанның минералдық-шикізат базасы отын-энергетика кешенінің (көмірсутектер, көмір, уран), қара, түсті, асыл, сирек металдардың, металл емес пайдалы қазбалардың, жер асты суларының және басқа да пайдалы қазбалардың кен орындарымен қалыптасты. Жалпы алғанда, мемлекеттік есепке алу пайдалы қазбалардың 103 түрі бойынша жүргізіледі. Мемлекеттік теңгерімде 8 мыңнан астам кен орны, оның ішінде көмірсутектер – 326, қатты пайдалы қазбалар – 920, кең таралған пайдалы қазбалар – 3 мыңнан астам және жер асты суларының 4 мыңға жуық кен орны ескеріледі», — деді «Ұлттық геологиялық қызмет» АҚ төрағасы Ерлан Ғалиев.
Ғалиевтің айтуынша, Геология және жер қойнауын барлау саласындағы негізгі Мемлекеттік орган Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің Геология комитеті және «Ұлттық геологиялық қызмет» АҚ-ның 100% акционері.
Қазақстан-Британ техникалық университетінің ректоры Маратбек Ғабдуллин оқиғаның ЖОО мен жүргізіліп жатқан ғылыми зерттеулер үшін маңыздылығын атап өтті. ҚБТУ-да материалтану және жасыл технологиялар мектебі академиялық және практикалық зерттеулер үшін күн панельдерін шығарады.
«Кембридж университетінің» Кавендиш» зертханасымен 2023 жылы әлемнің жетекші ғалымдарының жетекшілігімен жаңа асқын өткізгіш материалдармен жұмыс жүргізгеніміз маңызды. Сондай-ақ, біз БҰҰДБ-мен жаңартылатын энергия көздерін дамыту және ілгерілету бойынша жұмысты жалғастырамыз. Сондықтан форум қорытындылары бірқатар ұсынымдар әзірлеуге, Орталық Азия өңірінің тұрақты энергия жүйелерін құру үшін өңірлік ынтымақтастық пен кооперацияны күшейтуге бағытталған іс-қимыл жоспарын қалыптастыруға мүмкіндік береді», — деп атап өтті ҚБТУ ректоры.
Үшінші Алматы энергетикалық форумының қорытындысы 8 қарашада шығарылады. Биылғы жылы іс-шараға Қазақстан, Тәжікстан, Өзбекстан, Қырғызстан энергетика министрліктерінің саясаткерлері, халықаралық ұйымдардың, қаржы секторының, ғылым мен академиялық топтардың өкілдері жиналды.